Współczesne traktory Ursus – fot. ze strony producenta
Polskie traktory Ursus w okresie PRL-u były znane na całym świecie, a w najlepszych czasach zakładu taśmę produkcyjną opuszczało rocznie około 50 tys.
ciągników. Zakłady Ursus od początku swojego istnienia przyczyniły się nie tylko do mechanizacji polskiej wsi, ale również do rozwoju polskiej myśli technicznej, czego wyrazem było stworzenie wielu udanych, a co ważniejsze całkowicie polskich konstrukcji ciągników.
Początki zakładu
Logo: Posag dla 7 Panien – Ursus
Historia zakładu rozpoczęła się już w 1883, gdy trzej inżynierowie Ludwik Rossman, Kazimierz Matecki, Emil Schönfeld, wraz z czterema przedsiębiorcami: Stanisławem Rostkowskim, Aleksandrem Radzikowskim, Karolem Strassburgerem i Ludwikiem Fijałkowskim z oszczędności posagowych swoich siedmiu córek założyli w Warszawie przy ul. Siennej 15 przedsiębiorstwo o nazwie Towarzystwo Udziałowe Specyalnej Fabryki Armatur. Na wyrobach towarzystwa widniał znak „P7P” – który należało czytać jako „Posag 7 Panien”.
Nazwa Ursus powstała dopiero później, a jej inspiracją był mocarny Ursus – bohater z powieści Quo Vadis Henryka Sienkiewicza. Z czasem, w miarę rozwoju fabryki, zakłady oprócz armatury zaczęły także produkować silniki spalinowe. Była to bardzo trafiona decyzja, dzięki której Ursus stał się największym producentem silników w Królestwie Polskim i ich jedynym dostawcą do Cesarstwa Rosji.
Traktor ciągówka był pierwszym ciągnikiem wyprodukowanym w Polsce – fot. ze strony producenta
Już po odzyskaniu niepodległości, w 1920 roku przedsiębiorstwo zostało przekształcone w Fabrykę Silników i Traktorów „Ursus” Sp. Akc., a następnie w roku 1922 w Zakłady Mechaniczne „Ursus” Spółka Akcyjna. To właśnie w 1922 roku z taśmy produkcyjnej zjechał pierwszy polski ciągnik rolniczy o nazwie „ciągówką”. Konstrukcja wzorowana była na amerykańskim ciągniku „Titan” (firmy International Harvester Company) z poziomym dwucylindrowym silnikiem naftowym o mocy 25 KM, w którym napęd z silnika przekazywany był na tylną oś za pomocą przekładni łańcuchowej i była w stanie pociągnąć 3-skibowy pług. Do 1927r. powstało łącznie 100 szt. ciągówek „Ursus”.
W okresie międzywojennym zakłady Ursus produkowały nie tylko traktory, ale także realizowały zamówienia dla wojska na czołgi i lekkie ciągniki artyleryjskie. Na licencji szwajcarskiej firmy „Sauer” powstawały w fabryce również silniki i podwozia do samochodów ciężarowych i autobusów.
Po wojnie
Ciągnik C-45 powstał w oparciu o dokumentację niemieckiego Lanz Buldoga – fot. ze strony producenta
Nowe władze Państwowe w 1946 roku stwierdziły, że fabryka czechowicka (dawna nazwa dzisiejszego Ursusa) rozpocznie na dużą skalę produkcję ciągników rolniczych. Pierwszy powojenny ciągnik nieprzypadkowo opuścił taśmę akurat na 1-go maja 1947 roku i jak głosiła treść transparentu był „darem robotnika i inżyniera na 1-go Maja, dla brata chłopa”. Ciągnik C-45 powstał w oparciu o dokumentację niemieckiego Lanz Buldoga i w zmodernizowanej wersji C – 451 (dostosowanej do poruszania po drogach) z ogumionymi kołami jezdnymi i lampami bocznymi produkowany był w warszawskiej fabryce do 1959 roku.
W pełni polskim ciągnikiem skonstruowanym w Biurze Konstrukcyjnym ZM „Ursus” był Ursus C-325, traktor ten wszedł do seryjnej produkcji w 1960 roku. Model C-325 był uniwersalnym ciągnikiem czterokołowym rolniczo-drogowym z napędem na tylne koła. Traktor miał silnik o mocy 25 KM. Konstrukcja okazała się bardzo udana i w ówczesnym czasie była konkurencyjna dla ciągników czechosłowackich, niemieckich, czy angielskich. Produkcja ciągnika C-325 i jego późniejszych wersji trwała nieprzerwanie do 1993 roku.
Ciągnik C-325 to jeden z najpopularniejszych ciągników wyprodukowanych przez firme Ursus – fot. ze strony producenta
W 1972 roku powstało Zrzeszenie Przemysłu Ciągnikowego Ursus, w skład którego weszły: Zakłady Mechaniczne „Ursus” jako zakład wiodący, Zakłady Mechaniczne w Gorzowie Wielkopolskim, Zakłady Sprzętu Mechanicznego w Ostrowie Wielkopolskim, Kujawskie Zakłady Maszyn Rolniczych we Włocławku, Zakłady Metalowe „Nimet” w Nisku, Zakłady Sprzętu Mechanicznego w Chełmnie, Zakłady Mechaniczne w Sulęcinie, Zakłady Metalurgiczne w Lublinie, Zakład Doświadczalny Ciągników Rolniczych, Biuro Projektowo–Technologiczne. W związku z unifikacją kilku zakładów wprowadzono również nowy znak towarowy.
Logo Ursusa z 1972 roku
W latach 70-tych zakłady poszerzyły produkcję o ciągniki tworzone na licencji angielskiej firmy „Massey Ferguson”. Po dostosowaniu fabryk do wymagań licencyjnych i gruntownej modernizacji przeprowadzonej w latach 1974 – 1984, zakłady warszawskie i ich filie dysponowały nowoczesnym parkiem maszynowym o zdolności produkcyjnej 75 tysięcy traktorów rocznie. W 1983 roku firma osiągnęła produkcję traktorów na poziomie około 50 tysięcy sztuk rocznie. W tamtym okresie nasze Ursusy były dostarczane do ponad 50 krajów świata. Równolegle z produkcją licencyjną rozwijała się produkcja ciągników ciężkich. Ciągniki ciężkie modelu M87U były bardzo chętnie wykorzystywane przez rolników, a wersje: 912, 914,1234 i 1634 uznawane są za najlepiej sprzedające się ciągniki ciężkie marki „Ursus”.
Ursus dzisiaj
Transformacja gospodarcza doprowadziła zakłady Ursus na skraj bankructwa, a w firmie przeprowadzono głęboką restrukturyzację. Wiele z dawnych hal produkcyjnych w Warszawie rozebrano, a teren sprzedano inwestorom. Jednakże, pomimo kłopotów i zwolnień w różnych oddziałach przedsiębiorstwa, marka Ursus przetrwała do dziś.
Logo wprowadzone w 2010 roku
Od 2010 roku firma działa pod zmienionym logo, co ma symbolizować jej powrót na rynek. Logo zmieniono nieprzypadkowo, bowiem to właśnie w 2010 roku do produkcji wprowadzono nową gamę ciągników rolniczych o mocach 50 – 160 KM. Rok później spółka Ursus połączyła się z POL-MOT Warfama SA – producentem maszyn dla rolnictwa. Władze nowej spółki zdecydowały się przenieść produkcję do Lublina, a w 2011 roku, w tamtejszej fabryce, odbyło się uroczyste uruchomienie produkcji ciągnika nowej generacji Ursus 11024.
Obecnie zakłady produkcyjne firmy Ursus SA znajdują się w Lublinie, Dobrym Mieście, Biedaszkach Małych k. Kętrzyna i Opalenicy. Przedsiębiorstwo nie ma już takich imponujących rozmiarów jak dawniej, ale dzięki nowym modelom traktorów i współpracy z turecką spółką Hattat Holding sprzedaje swoje traktory nie tylko w Polsce,
ale również i na zagranicznym rynku. Modernizacja linii produkcyjnej i nowo wdrażane modele traktorów, pozwalają wierzyć, że 130 rocznica powstania zakładów obchodzona w tym roku nie będzie rocznicą ostatnią.
